Going Far Getting Nowhere
In een recente workshop die ik bijwoonde van Robert Perry en Emily Bennington, twee van mijn geliefde Cursus in Wonderen-leraren, presenteerden zij een fantastisch diagram dat alle aanwezigen diep raakte. Het toonde de weg door ons fysieke leven: we worden geboren, groeien op, gaan naar school, werken, trouwen, krijgen kinderen, worden oud en sterven. Hoe we dit leven invullen is waar het om lijkt te gaan, dus hoe goed je de ladder van het leven beklimt. Een “goed” leven lijkt af te hangen van het behalen van succes en het verzamelen van dingen. Maar is dit werkelijk onze levensreis? Gelukkig toonde het diagram ook een ándere levenslijn, onder de lijn die ik net noemde, en die toonde een totaal andere manier om door het leven gaan: hde lijn van onze spirituele groei, onze spirituele reis. En deze manier van leven is wat Een Cursus in Wonderen * zou definiëren als de wérkelijke manier om door het leven te gaan. Met totaal andere stappen! Heb ik een broeder in nood geholpen? Heb ik die oude dame aan de arm genomen om haar te helpen over te steken? Heb ik dat kleine kind zijn ontbrekende paar centen bij de bakker gegeven? Heb ik geglimlacht naar die volslagen vreemde, gewoon omdat ik voelde dat er een behoefte was? Ben ik iemand geweest die echt luistert naar anderen. Maar ook: heb ik de tijd genomen om stil te zijn in mijn hart en te kijken naar wat een levensdoel zou kunnen zijn dat verder gaat dan materiële zaken.? En heb ik naar mijn demonen gekeken of heb ik ze onder het tapijt geveegd? Het belangrijkste van deze levenslijn lijkt dus te zijn: wat heb ik gedaan voor de liefde? Geen romantische liefde, maar egoloze liefde. Liefde die zich uitstrekt tot iedereen en niet alleen bij mij en een paar uitverkorenen blijft. Een liefde die moeilijk te hebben en vast te houden lijkt, maar naarmate ik vorder op het spirituele pad, leer ik precies hoe dat moet. Ik leer door samenwerking, niet door alleen voor mezelf dingen te verzamelen.
In mijn jeugd werd ik aangetrokken door muziek, kunst, psychologie en vanaf mijn tienerjaren ook door spiritualiteit. Mijn interesse voor psychologie werd grotendeels aangewakkerd door mijn liefde voor de muziek van Tears for Fears, een Britse band die ik ontdekte in de jaren tachtig, toen ik ongeveer 15/16 jaar oud was. Ik zou later musicologie gaan studeren aan de Universiteit van Amsterdam omdat muziek mijn wereld was (van pop tot opera en alle stijlen daartussenin). Maar Tears for Fears....zij waren veel meer voor mij. Ze hebben me opgevoed! Alle nummers op de albums van The Hurting, Songs from the Big Chair en Sowing the Seeds of Love, hebben mij in de jaren tachtig en negentig op zoveel manieren geholpen. Deze band vertelde me ook dat het mogelijk is dat jongens zich openstellen voor hun gevoelens en deze uiten. Roland Orzabal en Curt Smith deinsden er niet voor terug om hun jeugdtrauma's en gevoelens openlijk in hun muziek te verwerken, ze keken hun demonen echt in de ogen. Dat was iets nieuws in die tijd. En zoals ik al zei, openden zij voor mij een levenslange fascinatie voor psychologie en spiritualiteit. Maar mijn terugkeer naar een specifiek boek genaamd "Een Cursus in Wonderen", - dat ik voor het eerst las in de late jaren negentig - moest wel plaatsvinden. Ik had het jarenlang op mijn boekenplank gezet, omdat ik het toen nog niet begreep. Maar toen ik er helemaal klaar voor was, ontdekte ik dat dit, na zovele jaren zoeken, het absoluut béste spirituele pad voor mij is en dat het vol zit met psychologische thematiek! Maar Tears for Fears …had alles te maken met mijn voorbereiding op de Cursus.
Waarom heeft TFF mij hierop voorbereid? De teksten van hun fantastische songs zitten, zoals ik al zei, vol met psychologie (in het begin sterk beïnvloed door de Primal Therapy van Arthur Janov) maar ook met politiek en zelfs spiritualiteit. De combinatie van zeer goede muziek en teksten met diepgang heeft me altijd tot op het bot geraakt. Het grootste deel van de nummers is tekstueel geschreven door Roland Orzabal, en hij is een meester in het maken van zinnen die je bijblijven.
Echter pas recentelijk besefte ik hoezeer Roland Orzabal diepgaand mijn manier van denken heeft beïnvloed. Politiek gezien was het heel duidelijk. Veel van de TFF songs gaan over sociaal-politieke kwesties. Ik kwam uit een linkse familie, was betrokken bij protesten tegen de kernoorlog, en was me zeer bewust van milieuproblemen, armoede en ongelijkheid. En liedjes als "Shout", "Sowing the Seeds of love", "Woman in Chains", "Mad World", "Standing On The Corner of the Third World", vormden mijn denkbeelden over de wereld, los van wat mijn ouders, school, familie, vrienden en de maatschappij in het algemeen me leerden.
Maar wat vooral geweldig is aan de teksten van Roland, is hoe hij de menselijke natuur beschrijft. Hij kan als geen ander het menselijke ego karakteriseren! In ACIM (A Course in Miracles) wordt het verhaal van het ego heel uitgebreid uit de doeken gedaan, en hoe we dit ego allemaal zelf gemaakt hebben. En… hoe vele ego's samen een collectief ego vormen dat deze wereld zoals wij die kennen heeft "gemaakt". Hoe Roland in de songs zijn eigen ego en het collectieve menselijke ego weergeeft is uiterst treffend treffend. Dus op die manier bereidde hij me voor. En pas achteraf zie ik hoe goed de teksten passen bij de uitleg van het ego van de Cursus, het is gewoon zo treffend!
Als Roland Orzabal "Me and my big ideas" zingt (in het lied met dezelfde titel) beschrijft hij eigenlijk in vijf woorden en heel nauwkeurig wat het ego is: het is ik, die grote ideeën heeft. Het ego heeft de grootste ideeën nodig om zichzelf in leven te houden, het moet zichzelf opblazen, omdat het eigenlijk helemaal niets is. We hebben onze waarde al, want die is door God vastgesteld, zegt de Cursus, dus we hebben geen grote ideeën nodig om boven elkaar te staan en uit te stijgen. Roland heeft ook genoeg zelfspot om met deze teksten toe te geven dat hij het zélf is die deze grote ideeën heeft. In dit lied wordt het ego dus in zijn essentie beschreven. Het lied verhaalt over een relatiecrisis en dat soort crises zijn precies waar het ego van smult.
In het nummer "Falling Down" vertelt Roland in het kort het verhaal van de val van Richard Nixon, wat op zich al een perfect ego-verhaal is:
Wat hier zo mooi aan is, is dat we allemaal weten dat dit een groot schandaal was, de ondergang van Nixon, maar het is helaas in feite ook het verhaal van óns leven! Dit is hoe het ego werkt, het is super sluw: het wil anderen neerhalen voor zijn eigen "bescherming" en uiteindelijk zal het ons (onszelf) ook neerhalen omdat we allemaal gaan sterven. We zijn nooit veilig in deze wereld, zelfs niet als we ons gedeisd houden en proberen te leven als "goede" mensen. Bovendien wijzen de woorden "naar beneden vallen"... in Cursus taal op het feit dat we uit de Hemel neervielen in de nieuwe zelfgemaakte "werkelijkheid" van deze wereld.
Ik kan een heleboel liedjes van Tears for Fears kiezen die deze toestand van ons ego, deze menselijke natuur, zo nauwkeurig beschrijven. Roland Orzabal weet gewoon waartoe mensen in staat zijn, en gaf in een Amerikaans radio-interview in 1995** toe dat hij zelf in zijn teksten behoorlijk cynisch kan zijn. Maar zijn we niet allemaal regelmatig cynisch, als we eerlijk zijn? Ik hou van Roland’s eerlijkheid ten opzichte van zichzelf en ook hoe in zijn liedjes zo duidelijk naar voren komt hoe totaal bizar deze wereld is! Luister maar naar "Mad World" of "Standing On the Corner of The Third World", het is allemaal zo pijnlijk accuraat.
Ik wil nog één TFF-nummer nader bekijken. Het is een liedje dat ik erg mooi vind. Het heet "The Way You Are" en is niet één van de grote hits van de band. Ze noemden het zelf een beetje een flop. Maar voor mij was het verre van een flop. Niet alleen hou ik van het ritme en de melodie - het is pakkend - maar ook gaat dit nummer voor mij helemaal over het ego, in elke regel!
Hier is de tekst, maak je borst maar nat!
Going far, getting nowhere, going far, the way you are: opnieuw slaan Roland en zijn duopartner Curt Smith (en de andere bandleden die dit nummer mede hebben geschreven) de spijker op de kop! Dit is een fantastische karakterisering van het ego in EEN zin! We gaan zo ver in het leven, doen dit en dat.. We proberen er een succes van te maken, stijgen op de ladder, maar kunnen ook gemakkelijk en heel hard naar beneden vallen. We proberen het jaar in jaar uit, maken verre reizen en gaan overal heen, óf we blijven in één stad om hard te werken in een fabriek of waar dan ook. We werken en werken en werken tot het leven voorbij is. Maar komen we daarmee echt ergens?
Dan de volgende twee regels:
These fingers aren't my fingers
These hands are not my hands
Hier komt een besef dat zo waar is: ik ben inderdaad niet mijn vingers en niet mijn handen, want ik ben geen lichaam, zoals de Cursus het zou zeggen! Mijn geest is het enige dat echt is maar ik weet niet wie ik ben. Ik probeer iets van mezelf te maken, maar wanneer slaag ik daarin?
Het liedje gaat verder:
No one sees and no one cares what gets broken
Not for rhyme and not for reason
Niemand ziet elkaar daadwerkelijk. Dat is typisch het ego, we kijken de andere kant op, verbinden ons niet met elkaar. Het kan ons gewoon niet schelen, we geven alleen om onszelf. Zelfs als iemand uiteindelijk gebroken is, vinden we het naar voor die persoon maar denken we diep vanbinnen ook “gelukkig ben ik het niet!”. En dat is inderdaad zonder rijm en reden: het is onredelijk!
De volgende regels zijn:
And the rhythm of machinery....(zie boven)
Het ritme van de machines van deze hele wereld laat het lichaam daarop meebewegen. Deze wereld is inderdaad als een zelfgemaakte machine, nietwaar? Of het nu in een grote fabriek is, of op kantoor, we gaan allemaal met dat ritme mee. We passen ons aan, aan wat we denken dat het leven van ons vraagt. Het echoënde spook leg ik zo uit: als je in een grote fabriekshal fluit, hoor je een echo. Die echo kun je zien als een spook, en die is daar maar aan het spoken. De echo's van ons verleden zijn overal en we kunnen ons er niet voor verbergen.
Out of time and out of season
Dat is pijnlijk genoeg: de ene dag heb je alles, de volgende dag kan het allemaal weg zijn. We hebben geen controle over hoe de dingen gaan in het leven.
De mannen van Tears for Fears zullen dit nummer waarschijnlijk niet uitleggen zoals ik dat hier doe en elke fan of muziekliefhebber zal het anders zien. Maar het is de 'waarheid' van het menselijk ego die door deze regels heenschijnt en misschien waren ze zich daar niet van bewust, maar ze hebben een briljant gedicht op muziek gezet. Het raakt me, tilt me op en zegt me: zo is het hier in deze wereld, en dit is wat ik niet wil in de toekomst voor mij en mijn medemensen. Ik denk dat ze dit wisten, Roland en Curt, maar misschien niet bewust. Maar het maakt niet uit waar het vandaan kwam, ze pikten belangrijke dingen op die verteld moesten worden. En ik heb Roland in een interview horen zeggen dat hij denkt dat hij dit soort dingen vaak channelt, het krijgt dit als het ware door***. Hij gelooft daarin. En in een ander interview zei hij dat muziek maken een manier was om dingen te helen, maar ook een manier om aan de wereld terug te spiegelen of te reflecteren wat er in de maatschappij gebeurt. ****
Curt en Roland beïnvloedden niet alleen mij, maar een groot publiek, en ik denk dat ze dat nog steeds doen. Tears for Fears fans zijn zeer toegewijd. Dat ben ik ook. En mijn toewijding aan ACIM* is ook heel duidelijk, als zijnde mijn pad door het leven. Het was allemaal zo georkestreerd voor mij en ik ben Roland Orzabal en Curt Smith dankbaar voor hun aandeel in mijn opvoeding, dus dank je wel lieve Curt en Roland!
That was the first projection of error outward. The world arose to hide it, and became the screen on which it was projected and which was drawn between you and truth. For truth extends inward, where the idea of loss is meaningless and only increase is conceivable. Do you really think it strange that a world in which everything is backwards and upside down arose from this? It was inevitable. For truth brought to this could only remain within in quiet, and take no part in all the mad projection by which this world was made. Call it not sin but madness, for such it was, and so it still remains. Invest it not with guilt, for guilt implies it was accomplished in reality. And above all, be not afraid of it. When you seem to see some twisted form of the original error rise to frighten you, say only,
God is not fear, but love,
and it will disappear. The truth will save you. It has not left you, to go out into the mad world and so depart from you. Inward is sanity; insanity is outside you. You but believe it is the other way: that truth is outside, and error and guilt within.
Sources:
- Playlist met al mijn favoriete Tears for Fears songs, inclusief alle nummers die ik in dit artikel noemde.
* Wat is A Course in Miracles? More information: The Circle of Atonement** **Radio American interview Roland Orzabal 1995: